W listopadzie, zaraz po Halloween, Japończycy dekorują ulice świetlnymi iluminacjami. Pojawiają się też ozdoby świąteczne i choinki. Kurisumasu, czyli Boże Narodzenie w Japonii, zaczęło się obchodzić na przełomie XIX i XX wieku. Chrześcijanie stanowią zaledwie 1% populacji. Mieszkańcy Kraju Kwitnącej Wiśni świętują je bardziej w sposób komercyjny niż religijny. Głównymi symbolami są świąteczne iluminacje, kurczak z KFC i tort truskawkowy. Młodzi Japończycy świąteczny czas traktują jako dzień zakochanych, wybierają się na randki i planują wspólną przyszłość.

Historia

Świąteczna iluminacja w Sky Garden budynku Dai-Nagoya
CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons

Pierwsi misjonarze chrześcijańscy przybyli do Japonii w XVI wieku. Po 40 latach wiara została zakazana. Chrześcijanie byli prześladowani, ale przetrwały nieliczne grupy Kakure Kirishitan, czyli tak zwani Ukryci Chrześcijanie. Wolność wyznania wprowadzono w okresie Meiji (przełom XIX i XX wieku), a liczba wiernych stopniowo rosła. Współcześnie Chrześcijanie stanowią zaledwie 1% populacji. Święto Bożego Narodzenia w Japonii zaczęło się obchodzić na przełomie XIX i XX wieku. Japończycy dekorowali choinki głównie dla obcokrajowców przebywających w ich kraju. Szczególnym zainteresowaniem cieszyła się choinka stworzona przez firmę Meijiya w Ginzie w Tokio w 1900 roku. Z biegiem lat coraz więcej miejsc i sklepów ozdabiano w zachodnim stylu.

Iluminacje

Iluminacje świąteczne w Yebisu Garden Place
CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons

Japonia słynie z przepięknych dekoracji, które rozświetlają miasta w okresie zimowym. Tokio oferuje wiele atrakcji dla turystów, w tym świąteczne iluminacje. Najbardziej znane miejsca to Midtown Tower w dzielnicy Roppongi, Magic Time Illumination i Omotesando. Jedną z najpopularniejszych jest Blue Cave w dzielnicy Shibuya, którą rocznie odwiedza dwa miliony ludzi. To 800-metrowa aleja pomiędzy parkiem Yoyogi a Shibuyą, na której drzewach zawieszone są tysiące niebieskich lampek, tworzących efektowny tunel. Wiele osób wybiera się tam wieczorem na spacer, aby podziwiać iluminacje i zrobić sobie pamiątkowe zdjęcia.

Kurczak z KFC

Kolejka przed KFC w Tokio Boże Narodzenie 2010
CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons

Historia kurczaka z KFC na Boże Narodzenie w Japonii sięga lat 70. XX wieku, kiedy to firma KFC wprowadziła kampanię marketingową promującą „Kentucky na Boże Narodzenie”. Pomysł na kampanię miał się zrodzić, gdy jeden z zagranicznych klientów KFC w Tokio powiedział w dzień Bożego Narodzenia: „Nie mogę dostać indyka w Japonii, więc nie mam wyboru i świętuję Boże Narodzenie z Kentucky Fried Chicken”. W 1970 roku Takeshi Okawara – kierownik pierwszej restauracji KFC w Japonii – zaczął promować smażonego kurczaka jako świąteczny posiłek, który miał służyć jako zamiennik tradycyjnego amerykańskiego obiadu z indyka.

W 1974 roku KFC Japan rozszerzyło promocję na cały kraj, wprowadzając na rynek „Kentucky na Boże Narodzenie” lub „Kentucky Christmas” w ramach kampanii reklamowej. Jedzenie KFC jako posiłku bożonarodzeniowego stało się od tego czasu szeroko praktykowanym zwyczajem w Japonii. W 2019 roku świąteczna sprzedaż KFC w okolicach Wigilii Bożego Narodzenia stanowiła prawie pięć procent rocznych przychodów.

Slogan „Kentucky na Boże Narodzenie” szybko stał się popularny i zapoczątkował tradycję, która trwa do dziś. Obecnie KFC w Japonii sprzedaje specjalne zestawy świąteczne, które zawierają nie tylko kurczaka, ale także ciasto i sałatkę. Niektóre z nich trzeba zamawiać z wyprzedzeniem, ponieważ popyt jest bardzo duży. 24 grudnia jest najbardziej zatłoczonym dniem w roku dla KFC w Japonii.

Truskawkowe ciasto

Christmas Cake” (クリスマスケーキ, kurisumasu kēki)
CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons

W Japonii jednym z najpopularniejszych zwyczajów jest jedzenie ciasta truskawkowego. Składa się ono z puszystego biszkoptu, kremu z serka mascaropne, bitej śmietany oraz truskawek. Dla Japończyków smakołyk stał się symbolem słodyczy i luksusu.

Historia ciasta truskawkowego w Japonii sięga lat 20. XX wieku, kiedy to Rinnemon Fujii, cukiernik, który uczył się w USA, wprowadził na rynek japoński ciasto z truskawkami, inspirowane amerykańskim shortcake. Zbiegło się to z okresem świątecznym i ciasto zyskało dużą popularność, zwłaszcza wśród bogatszych warstw społeczeństwa, które chciały naśladować zachodni styl życia. W tamtych czasach truskawki były drogie i rzadkie, więc ciasto truskawkowe było uważane za prawdziwy rarytas.

W latach 50. i 60. XX wieku, kiedy Japonia odbudowywała się po wojnie i rozwijała gospodarczo, ciasto truskawkowe stało się bardziej dostępne i przystępne dla zwykłych ludzi. Wpływ na to miała również cukiernia Fujiya, która w 1951 roku wprowadziła na rynek ciasto truskawkowe pod nazwą „Christmas Cake” (クリスマスケーキ, kurisumasu kēki) i zaczęła je reklamować jako idealny deser na Boże Narodzenie. W 1966 roku Fujiya stworzyła maskotkę o imieniu Peko-chan, małą dziewczynkę z językiem wystającym z ust, która trzymała ciasto truskawkowe. Peko-chan stała się bardzo popularna i rozpoznawalna, a jej wizerunek był wykorzystywany do promocji ciasta truskawkowego. W latach 70. XX wieku ciasto truskawkowe stało się już nieodłącznym elementem japońskiego Bożego Narodzenia.

Współcześnie ciasto truskawkowe cieszy się dużą popularnością w Japonii. Można je kupić w wielu cukierniach, sklepach i restauracjach. Niektóre cukiernie oferują specjalne edycje limitowane lub wymagają wcześniejszego zamówienia, ponieważ popyt jest bardzo duży. Kurisumasu kēki są bardzo ozdobne i kreatywne, a niektóre mają nawet kształt Mikołaja lub choinki. Ciasto truskawkowe jest nie tylko smaczne, ale także ma symboliczne znaczenie dla Japończyków. Jest to wyraz ich radości, wdzięczności i nadziei na nowy rok oraz sposób na wyrażenie miłości i szacunku dla bliskich. Ciasto truskawkowe jest więc nie tylko deserem, ale także prezentem i życzeniem.

Święto zakochanych

Boże Narodzenie w Japonii to nie tylko czas na smażonego kurczaka, ciasta truskawkowego i pięknych iluminacji. To także okazja do wyrażenia miłości i romantyzmu. Dla wielu młodych Japończyków 25 grudnia to dzień, w którym chcą spędzić czas ze swoją drugą połówką, zrobić jej prezent, zaprosić na randkę lub oświadczyć się.

Historia Bożego Narodzenia jako święta miłości w Japonii sięga lat 70. XX wieku, kiedy to media i reklamy zaczęły promować ten pomysł, inspirowane zachodnią kulturą. Wpływ na to miały również filmy i seriale, które pokazywały, jak zachodnie pary spędzają Boże Narodzenie razem, wymieniają się prezentami i całują pod jemiołą. Japończycy, którzy nie mieli własnych tradycji bożonarodzeniowych, zaczęli naśladować ten wzorzec, uznając Boże Narodzenie za idealny moment na wyznanie uczuć lub zacieśnienie związku.

Boże Narodzenie w Japonii nie jest świętem oficjalnym ani dniem wolnym od pracy. Dla większości Japończyków to po prostu okazja do zabawy. Single spędzają ten czas ze znajomymi i szukają miłości. Zakochani planują swoje randki z dużym wyprzedzeniem, rezerwując miejsca w restauracjach, hotelach lub parkach rozrywki. Popularnym miejscem w tym okresie jest Disneyland w Tokio, który jest szczególnie pięknie oświetlony i udekorowany.

Ciekawostki

Kolędowanie w Japonii nie ma tak głębokiego znaczenia religijnego jak na Zachodzie, ale jest raczej formą rozrywki i kultury. Japończycy śpiewają kolędy w szkołach, kościołach, centrach handlowych, na ulicach lub w domach. Niektórzy ubierają się w stroje świąteczne, takie jak renifery, elfy czy Święty Mikołaj.

Wiele znanych kolęd i piosenek zostało przetłumaczonych na język japoński, a także powstały nowe, oryginalne utwory. Niektóre z nich to:

“Jinguru beru” (ジングルベル) – japońska wersja “Jingle Bells”, która jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych i lubianych piosenek w Japonii. Tekst opowiada o zabawie na śniegu i saneczkach, a nie o świętowaniu Bożego Narodzenia.

“Kiyoshi kono yoru” (きよしこの夜) – japońska wersja “Cichej nocy”, która jest najstarszą i najbardziej tradycyjną kolędą w Japonii. Tekst wiernie oddaje oryginał, opowiadając o narodzinach Jezusa w Betlejem.

Japończycy pięknie pakują prezenty i podczas dawania zawsze trzymają je oburącz. Podarunki nie mogą być za drogie, aby nie wprowadzić nikogo w zakłopotanie. Z chęcią wręczane są czekoladki, alkohole, czy słodycze. Prezenty przynosi Święty Mikołaj, który wkłada je do świątecznych skarpet.

Porównanie kobiet po 25 roku życia do bożonarodzeniowego ciasta (クリスマスケーキ) jest metaforą, która odnosi się do tradycyjnego oczekiwania, że kobiety powinny wyjść za mąż w młodym wieku. Tak jak ciasto bożonarodzeniowe traci na wartości po 25 grudnia, tak kobiety, które nie znalazły męża przed 25 rokiem życia, były uważane za mniej atrakcyjne i pożądane.

Po japońsku Merii Kurisumasu znaczy Wesołych Świąt, dlatego wszystkim moim czytelnikom życzę メリークリスマス!